Werken met werkstukken:
begin met onderlinge terugkoppeling
Onderwijsadvieselement 48
2009
update: 2009
status: vitrine
info:
U heeft uw studenten overtuigd van het belang van werkstukken. U
geeft hun een weldoordachte opdracht met duidelijke criteria. Ze doen hun
best om er wat van te maken en de meesten leveren hun werkstuk
netjes op tijd in.
En dan... zit u met een grote stapel werkstukken die u serieus wilt
nakijken. Er moet niet alleen een cijfer boven, maar u wilt ook aangeven
wat er waarom niet goed is, en liefst ook waarom iets wel goed is. Maar
daar heeft u veel te weinig tijd voor. Bovendien valt de kwaliteit
eigenlijk wel tegen. En al het geregel kost u veel kopzorgen.
Deze pagina geeft u een methode om deze
problemen aan te pakken. Ze vereist een wat andere kijk op de rollen van
student en docent, en ze vereist een systeem dat alles in goede banen
leidt. Zo'n systeem heeft u al: de digitale leeromgeving.
Puntsgewijs
Stap 1: opdracht & instructies
Stap 2: onderlinge terugkoppeling in forum
Stap 3: inleveren in BB-assignment
Stap 4: beoordeling via BB-gradebook
Begin hier niet alleen aan
Colofon
Deze publicatie is met name bedoeld voor docenten die:
het belangrijk vinden dat studenten schrijven;
niet zo tevreden zijn met de kwaliteit;
weinig tijd hebben het werk goed na te kijken;
tijd verliezen met gedoe met datums en cijfers.
Deze werkwijze is algemeen bruikbaar in het gangbare hoger
onderwijs, maar ze is zeker niet de enige manier om dit soort problemen
aan te pakken.
U kunt dit in elke redelijke digitale leeromgeving realiseren. Als concreet voorbeeld
is hier Blackboard van de Radboud Universiteit Nijmegen gebruikt.
Puntsgewijs
De studenten lezen een opdracht waarin product, proces, en
criteria helder omschreven zijn.
Ze schrijven individueel een eerste versie van het product (bv. een
werkstuk).
Ze plaatsen die in een forum, voorzien van vragen.
Ze geven commentaar op elkaars werkstuk, aan de hand van de gestelde
vragen, onder meer gebaseerd op de criteria.
Ze werken hun werkstuk bij.
Ze leveren in een Blackboard-assignment in:
- de definitieve versie van het werkstuk;
- met een alinea over het verkregen commentaar;
- en een alinea over het gegeven commentaar.
De docent leest, becommentarieert, en beoordeelt het werkstuk
inclusief de twee alinea's en plaatst de terugkoppeling in Blackboards Gradebook.
De studenten zien in hun My Grades de beoordeling en het commentaar
van de docent.
In de loop van een cursus kunt u deze werkwijze ettelijke malen
toepassen, waarbij de studenten bijvoorbeeld steeds kleine werkstukken
maken over deelaspecten van een groter geheel.
Varianten
Voor de duidelijkheid presenteren we hier één 'recept'. Er zijn voor
elke stap veel varianten mogelijk.
Stap 1: Opdracht schrijven en instructies geven
Voor elk werkstuk dat de studenten moeten maken schrijft u een opdracht. Besteed hier veel
tijd aan; dat loont later. Door de opdrachten zorgvuldig te
beschrijven beoogt u te bereiken dat:
uw onderwijs consistent is;
de studenten weten wat u van hen verwacht;
de studenten weten wat zij van u kunnen verwachten;
de studenten deze verwachtingen aannemelijk vinden en ernaar
zullen handelen.
Zo'n productgerichte opdracht kunt u als volgt structureren:
Titel: in de gebiedende wijs, bv: "Beschrijf je
onderzoeksvraagstelling"
Metadata: o.a. auteur, cursus, versie, datum
Achtergrond: bv hoe past deze opdracht in de cursus of
opleiding
Doel, bij voorkeur geformuleerd in gedragstermen: "na het
succesvol afsluiten van deze opdracht zul je onder die-en-die
omstandigheden dat-en-dat zus-en-zo goed doen."
Product met (verwijzing naar) productcriteria.
Instructie: wat moet je of kun je doen om het product te
maken.
Vervolg: wat gebeurt er nadat je de opdracht hebt voltooid.
U plaatst elke opdracht als een apart bestand of webpagina in de
digitale leeromgeving, voorzien van een volgnummer en/of korte, unieke
titel. In de (gedrukte) syllabus kunt u beter alleen de grote lijnen
opnemen; de details verouderen immers vaak snel.
In het eerste college bespreekt u de werkwijze met de studenten. Voor
veel studenten (en docenten) is het idee nieuw dat ze zelf beter leren
schrijven door kritisch over het werk van anderen te schrijven: de
belangrijkste winst zit hem in het geven
van feedback en niet in het krijgen ervan.
Daarnaast dient u aandacht te besteden aan het tijdschema: wanneer
moet wat klaar zijn en wat gebeurt er als iemand te laat is. U maakt
duidelijk dat u zich niet bemoeit met wat er in de forums gebeurt, maar
dat u wel kijkt uit interesse. De enige datum waar u als docent strak
aan vast moet houden is de inleverdatum van de definitieve versie; dit
kunt u afdwingen door die in Blackboard in te stellen (zie stap 4).
In uw colleges benadrukt u regelmatig de productcriteria, ook aan de
hand van voorbeelden: de studenten krijgen aldus een indruk van wat
werkelijk van belang is in (dit deeltje van) het wetenschappelijk werk.
Meer
U kunt ook verder gaan: dan vormen de opdrachten de ruggengraat van
al uw onderwijs. De colleges en de literatuurstudie passen daar
in; dat wil zeggen, hun belang vloeit voort uit de opdrachten, en niet
andersom. U
benadrukt daarmee dat studenten voornamelijk leren door activiteiten uit te voeren.
Het formuleren van leerdoelen is moeilijk, maar het loont de
moeite
om het zo goed mogelijk te doen.
Doelen formuleren, de toets daarop inrichten, en opdrachten
schrijven: dat is de kern van onderwijs ontwerpen; een onderdeel van
de Basiskwalificatie Onderwijs. In de IOWO-trainingen
BKO6
en BKO5
leert u hier meer over.
Opdrachtgestuurd leren
In de BKO-trainingen van IOWO werken de cursisten aan de hand van productgerichte opdrachten met in eerste instantie
onderlinge terugkoppeling.
Per opdracht maakt u een forum aan met de overeenkomstige verkorte
titel.
In dit forum zijn alleen de studenten actief:
Eerst plaatsen ze allemaal de eerste versie van hun werkstuk;
Vervolgens geven ze commentaar op het werkstuk van één medestudent
Daarna verwerken ze het commentaar dat ze van een andere
medestudent gekregen hebben.
Dit gaat niet vanzelf goed. Daarom maakt u een gedetailleerde praktische instructie, die ervoor zorgt
dat de studenten op het juiste moment de juiste stappen zetten. Deze
instructie plaatst u als bijlage of als hyperlink in de
forumbeschrijving en/of in het eerste bericht in het forum.
Elementen in de instructie kunnen zijn:
Deadlines
Aanwijzingen over bestandsnaamgeving en metadata
Aanwijzingen over de onderwerpsomschrijving van berichten
Instructie over wie commentaar geeft op het werk van wie
Instructie over de wijze van inleveren van de eindversie
Daarnaast maakt u een forum "Jullie
vragen en jullie antwoorden".
In de beschrijving daarvan geeft u bijvoorbeeld aan:
dat u de berichten in dat forum af en toe leest;
dat u zeker niet reageert als de vraag iets betreft dat in de
syllabus of in de instructies staat;
en dat u pas reageert indien blijkt dat de studenten het probleem
niet onderling opgelost krijgen.
Toelichting: al met al presenteert u hiermee de forums als het domein
van de studenten onderling. Er zijn twee redenen om dit te doen: (1) u
heeft niet de tijd alles bij te houden en (2) de studenten leren er veel
meer van indien ze eerst onderling proberen problemen op te lossen.
Succesvoorbeeld
Eind 2008 werd deze werkwijze nieuw toegepast in de cursus Visual
Culture van Prof. Anneke Smelik. Hoewel de meeste studenten wel met
forums vertrouwd waren, was deze manier van werken voor hen geheel
nieuw.
De aanwijzingen in college, syllabus en instructie
vulden elkaar aan. De studenten losten vrijwel alle problemen met de
techniek en de procedure onderling op.
U krijgt een goede indruk van de onderlinge
schriftelijke terugkoppeling door te kijken naar
het werk van drie
studenten:
hun vraag om terugkoppeling
de eerste versie van hun eindwerkstuk, met de verkregen terugkoppeling;
de eindversie inclusief hun beschrijving van de onderlinge
terugkoppeling.
Zie ook het
IOWO-bericht"Ik denk niet dat mevrouw Smelik dit goed
vindt".
Stap 3: Inleveren in BB-assignment
Elke digitale leeromgeving heeft constructies voor workflow:
het afhandelen van procedures waarin de juiste mensen op de juiste tijd
iets moeten doen. Een typisch voorbeeld van workflow is het gedoe rond
inleveren, opslaan, verwerken, beoordelen, administreren en
terugkoppelen van werkstukken.
Blackboard bevat daarvoor de combinatie assignment en
gradebook.
U maakt voor elke opdracht een assignment
aan. Geef dat dezelfde titel en volgnummer als de opdracht en beschrijf
kort wat er gebeuren moet, eventueel onder verwijzing naar de syllabus
of de instructie.
Voor het goed functioneren van de onderlinge terugkoppeling (stap 2)
is het essentieel dat u eist dat elk ingeleverd werkstuk voorzien is van
een alinea over de verkregen terugkoppeling en een alinea over de
gegeven terugkoppeling; beide met vermelding van de namen van de
betrokken studenten.
De studenten leveren hier hun bestand in; Blackboard geeft een
bevestiging; daarna kunnen ze niet opnieuw iets inleveren, maar wel de
ingeleverde versie bekijken.
U kunt het gedoe rond verlate inlevering aanzienlijk verminderen
door in Blackboard in te stellen dat het assignment niet meer
beschikbaar is na de deadline, en dit duidelijk aan de studenten mee te
delen.
Wie dat niet haalt, zal u eerst moeten mailen met een duidelijk
verhaal. Blackboard bevat een constructie om zo'n assignment voor
individuele studenten weer open te stellen.
Het kan zijn, dat u plagiaat wilt voorkomen door de
werkstukken daarop te laten controleren. Sinds januari 2009 kunt u op de
RU het Blackboard-assignment combineren met plagiaatdetectie door
Ephorus.
Blackboard
Het instellen van een assignment met overeenkomstige kolom in het
gradebook is alleen gemakkelijk als u het al een paar keer gedaan
hebt. Haal er uw Blackboardondersteuner
bij.
Blackboards Gradebook is in wezen een bewerkbare tabel met van
links naar rechts de diverse opdrachten en van boven naar beneden alle
studenten.
U gebruikt het:
om overzicht te verkrijgen;
om te beoordelen;
om uw beoordelingen door te geven aan de studenten;
eventueel ook om andere online terugkoppeling te geven.
In of via het Gradebook ziet u per student:
of en wanneer een werkstuk is ingeleverd;
wat de student er bij inlevering bij geschreven heeft;
het werkstuk zelf;
uw beoordeling daarvan (doorgaans een cijfer);
het (gewogen) gemiddelde van al uw beoordelingen van die student.
Als u ook inhoudelijke terugkoppeling geeft ziet u ook:
wat u bij de beoordeling geschreven heeft aan de student;
en/of uw versie van het werkstuk, met commentaar erin geschreven,
dat de student weer downloaden kan.
De student ziet in Blackboard niet het Gradebook, maar wel zijn
My Grades; in feite een onbewerkbare weergave van diens rij in het
Gradebook. Aldus komt uw beoordeling en eventuele terugkoppeling vanzelf bij
de student terecht.
Misschien leest u liever van papier en schrijft u uw terugkoppeling
met pen. U kunt op twee manieren alles op papier krijgen:
U downloadt in één keer alle werkstukken vanuit het Gradebook.
Blackboard plaatst dan het studentnummer in de bestandsnaam.
Vervolgens print u alle bestanden.
U verlangt van de studenten dat zij na het inleveren via het
assignment ook een afdruk in uw fysieke postvak stoppen.
Nadat u de werkstukken beoordeeld heeft, typt u het cijfer in in
het Gradebook. Op het college deelt u de afdrukken met uw terugkoppeling
uit.
Gradebook
De belangrijkste reden om Blackboards Gradebook te gebruiken (in plaats van
Excel) is dat het de procedurele rompslomp van u overneemt.
U kunt echter ook delen uit het Gradebook exporteren naar Excel,
daar verder bewerken of aanvullen met andere gegevens, en vervolgens
weer in het Gradebook importeren. Zo gebruikt u van beide
middelen de sterke kanten.
Begin hier niet alleen aan
Wat u hier beschreven ziet, is een typisch voorbeeld van 'digitale
didactiek': een onderwijsvernieuwing die alleen met digitale middelen kan
worden gerealiseerd, en digitale middelen die alleen werken als het
onderwijs ze slim toepast.
De onderwijsvernieuwing is hier de schriftelijke terugkoppeling door
studenten onderling, voorafgaande aan de meer traditionele beoordeling
door de docent. De digitale middelen zijn hier de forums.
Iets dergelijks in praktijk brengen is niet eenvoudig; het behoort
vanouds zeker niet tot de taken en competenties van een 'gewone' docent.
In het huidige stelsel past het meer bij de Uitgebreide Kwalificatie
Onderwijs (UKO) dan bij de Basiskwalificatie (BKO).
In veel gevallen worden dit soort onderwijsvernieuwingen gerealiseerd
door een (tijdelijk) team van specialisten. Daarom
doet u er goed aan uw plannen te
bespreken met ervaren collega's, een onderwijskundige, en uw
Blackboardondersteuner.
Bij het
evalueren kunt u heel veel van uw studenten leren; het past bij deze
werkwijze om ook de evaluatie via een gerichte opdracht met een
(anoniem) forum uit te voeren.
Deze publicatie is geschreven door IOWO als
afsluiting van een adviestraject bij de cursus Visual Culture van de
opleiding Algemene Cultuurwetenschappen van de Faculteit der Letteren
van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Deze cursus werd eind 2008 verzorgd door
prof. dr. Anneke Smelik, voor 65 derdejaarsstudenten. Vanuit IOWO
adviseerde drs. Riekje de Jong bij het inrichten, opsplitsen en
verfijnen van de opdrachten; dr. Willibrord Huisman verzorgde het hierboven
beschreven onderwijstechnologisch ontwerp en advies. Over het succesvolle
verloop van deze cursus verscheen een
IOWO-actueelbericht
(pdf) met als titel "Ik denk niet dat mevrouw Smelik
dat goed vindt."
U ziet een 'onderwijsadvieselement' dat ik in
mijn onderwijsadviespraktijk gebruik of
gebruikt heb.
Deze elementen zijn veelal achtergrondmateriaal bij workshops, cursussen
en advieswerk; bovendien worden ze gebruikt voor zelfstudie,
bijvoorbeeld in het kader van de BKO.
De meeste heb ik ontwikkeld bij
IOWO, dat
inmiddels opgeheven is. Ik werk ze af en toe bij, of ik laat ze juist historisch
intact; let op het jaartal en de status.
Onregelmatig maak ik ook nieuwe.
De index geeft u een overzicht van de
onderwerpen en statussen.
NB: Als u dit kunt lezen, heeft u vermoedelijk een afdruk in handen.
Deze onderwijsadvieselementen zijn evenwel ontworpen voor interactief gebruik, met als gevolg dat
essentiële informatie niet afgedrukt wordt; zo ziet u van een reeks afbeeldingen alleen de eerste.
Neem gerust contact met mij op voor anderssoortige presentaties van deze materie.